412 - İşbu vücûd bir kal‘adur ‘akıl içinde sultânı

1 İşbu vücûd bir kal'adur 'akıl içinde sultânı

İşbu gönül bir hazînedür 'ışk tutmış bekler anı

2 Nazar üzre dil kapucı cümlesi 'akla tapucı

'Akıldur işler yapucı eyler cümle âbâd anı

3 'Akıl başda iş bitürür nazar gözden bakar görür

'Akıl gönül içre turur ol üç haslet besler anı

4 'Akıl taht eyledi başı şöyle bilür her bir işi

Dünyâ içre 'âkil kişi degmez kimseye ziyânı

5 Başdur bu vücûdun şâhı başdur 'akılun taht-gâhı

Katı buşmagıl nigâhı buşudur 'aklun düşmânı

6 Eger katı buşarısan başun nefse koşarısan

Nefs hâline düşerisen ol buşdugı 'akıl kanı

7 'Akıl gitdi buşu geldi 'akl evini buşu aldı

İmdi sultân buşu oldı göze göstermez cihânı

8 Eger tama' kılurısan gördügüne kalurısan

Nefsün güm-râh kılurısan nazar dahı oldı fânî

9 Nazar gitdi tama' kopdı nazar yirin tama' tutdı

Basduk yirde fitne bitdi işletdi yine nefsânî

10 Nazar dahı gözde olur kimde ne var bakar görür

Tama' ana düşmân olur gözden savar ol nişânı

11 Îmân durur cân çerâgı gevde durur cân turagı

Kîn durur îmâna yagı gelse giderür îmânı

12 Eger kîne tutarısan gitdi senden îmân dahı

Bi'llâhi ol Tanrı hak'ı yokdur bu sözün yalanı

13 Yûnus 'ışkun arta dursun cânun göynep düte dursun

Üstâd 'aybun örte dursun oldur üstâdlar sultânı

Günümüz Türkçesi:

1. Bu vücut bir kaledir, [vücudun] içinde akıl [o kalenin] sultanıdır. Bu gönül bir hazinedir, aşk onu muhafaza altına almış, korur.

2. Dil bakış üzerine kapıcıdır, hepsi aklın hizmetindedir. İşler yapan akıldır, hepsi onu imar eder.

3. Akıl başta iş bitirir, bakış gözden bakıp görür. Akıl, gönül içindedir. O üç özellik [=baş, nazar, gönül] onu besler.

4. Akıl, başı taht eyledi. Her bir işi öyle bilir ki, akıllı kişinin dünyada kimseye zararı olmaz.

5. Bu vücudun şahı baştır, akılın taht yeri baştır. Çok öfkeli bakma, aklın düşmanı öfkedir.

6. Eğer çok öfkelenirsen, başını nefsine uydurursan, nefsin hâline düşersen o sakladığı akıl nerededir, (ne işe yarar)?

7. Akıl gitti, öfke geldi. Akıl evini öfke zapt etti. Şimdi öfke sultan olunca göze dünyayı göstermez.

8. Eğer açgözlülük yaparsan, gördüğüne bağlanırsan, nefsini yoldan saptırırsan nazar [=bakış] dahi fani oldu [demektir].

9. Bakış gitti, açgözlülük ortaya çıktı. Bakışın yerini açgözlülük aldı. Bastığı yerde fitne bitti, yine nefis onu yönetti.

10. Nazar da gözde olur. Kimde ne varsa bakar, görür. Açgözlülük ona düşman olur. O nişanı [=nazarı] gözden savar.

11. Ruhun kandili imandır. Gövde, ruhun durağıdır. Kin, imana düşmandır, [kin] gelirse imanı götür.

12. Eğer kin tutarsan, senden iman da gitmiş demektir. Vallahi o Tanrı hakkı [için] bu sözün yalanı yoktur.

13. Yunus aşkın arta dursun, canın yanıp tütedursun. Üstat [=Tanrı], ayıbını örtedursun, üstatların sultanı O'dur.